پایش و مدیریت هوشمند نگهداری گیاهان خانگی

گل‌ها و گیاهان آپارتمانی موجب زیبا و باصفا شدن محیط زندگی‌مان می‌شوند. اما گیاهان نیز موجودات زنده‌ای هستند که به مراقبت نیاز دارند. برای اینکه گیاهان شاداب و سرسبزی داشته باشیم، باید اصول نگهداری از آن‌ها از جمله سمپاشی گیاهان را به خوبی بلد باشیم. شناخت گیاه و حساسیت‌ها، دشمنان و عوامل بیماری‌زا کمک زیادی به ما می‌کند تا بتوانیم به نحو احسن از گیاهان نگهداری کنیم.

هر گیاهی در معرض حملات آفاتی است که می‌تواند موجب از بین رفتن آن گیاه شود. برای مبارزه با هر آفتی، ابتدا باید آن را به خوبی بشناسیم تا بتوانیم عامل از بین بردن آن را به درستی انتخاب کنیم. شناخت آفات گیاهی و شیوه سمپاشی گیاهان آپارتمانی می‌تواند در نگهداری مناسب از آن‌ها به ما کمک به سزایی بکند.

آفات موجوداتی هستند که با تغذیه از گیاهان رشد می‌کنند و موجب آسیب و از بین رفتن گیاه می‌شوند. کنه، شته، شپشک، حون و قارچ گیاهان آپارتمانی از جمله این آفات هستند.

سمپاشی گیاهان آپارتمانی

برای از بین بردن انواع آفات گیاهان آپارتمانی، انواع و اقسام سم‌های مختلفی وجود دارد. به طور کلی می‌توان سمپاش‌ها را به دو دسته سم شیمیایی و سم خانگی تقسیم کرد. سم‌های شیمیایی در انواع مختلف محلول یا پودر موجود است. برگی را که دچار آسیب شده است را از گیاه قطع کنید و آن را به یک گلفروشی‌ها یا متخصص گیاهان نشان دهید تا سم و آفت‌کش مناسبی به شما معرفی کند.

سم را خریداری کنید و بر اساس دستورالعمل نوشته شده روی بسته‌بندی آن، عمل کنید. با این حال اگر آسیب‌های وارده به گیاه‌تان چندان شدید نیست و وضعیت بحرانی ندارد، می‌توانید با استفاده از سم خانگی خودتان درمان را شروع کنید. پیش از استفاده از هرگونه سم و آفت‌کشی لازم است نکات ایمنی را رعایت کنید.

رعایت موارد ایمنی هنگام سمپاشی گیاهان آپارتمانی

گیاه را به بیرون از خانه، درون بالکن یا حیاط یا هر جای دیگری که هوای آزاد در جریان باشد ببرید. مراقب باشید که در نزدیکی محل سمپاشی، مواد غذایی یا لوازم آشپزخانه نباشد. لباس بلندی بپوشید و بینی و دهان خود را با ماسک بپوشانید. دستکش به دست کنید و به چشمان‌تان عینک ایمنی بزنید.

کودکان و افراد بیمار و حساس را از محل سمپاشی دور کنید. هر نوع سمی اعم از شیمیایی یا سم خانگی را ابتدا روی ناحیه کوچکی از گیاه تست کنید. در صورت نبود هیچ گونه مشکل یا حساسیتی از جانب گیاه، سمپاشی گیاهان را روی کل گیاه انجام دهید.

گیاه سمپاشی شده را برای ساعاتی در همان محل نگه دارید و اجازه دهید تا کاملا خشک شود، سپس داخل منزل بیاورید. باقی مانده سم را در محیط زیست رها نکنید. ظرف حاوی آفت‌کش را به خوبی شسته و در آفتاب خشک کنید. تمامی لباس‌ها و دستان خود را نیز با دقت بشوئید.

منبع

عوامل ضروری موثر بر رشد گیاه متنوع و متعدد هستند ولی از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به عواملی مانند نور، دما، رطوبت، تهویه و عناصر غذایی اشاره کرد. هر کدام از این عوامل جداگانه توضیح داده می‌شوند.  

عامل رطوبت (یا آب):

گیاه نیز مانند سایر موجودات زنده برای رشد مناسب نیاز به آب دارد، با به عبارت دیگر آب مایه‌ی حیات تمام موجودات زنده از جمله گیاه است. در محیط رشد گیاه، آب باید به مقدار کافی و با کیفیت مناسب وجود داشته باشد زیرا رشد گیاه را تحت تأثیر قرار می‌دهد و باعث می‌شود عناصر غذایی موجود در محیط رشد گیاه از جمله خاک در آن حل شده و جذب عناصر غذایی صورت بگیرد. نقش مهم دیگر آب شرکت در عمل فتوسنتز است. فتوسنتز واکنشی است که اساس تولید گیاهی بر آن استوار است. به عبارت دیگر فقدان فتوسنتز فقدان رشد در گیاه محسوب می‌شود. نقش دیگر آب تنظیم دمای برگ و گیاه می‌باشد. گیاه از طریق انجام عمل تعرق، دمای خودش را پائین می‌آورد و به مقدار قابل تحمل می‌رساند، و اگر عمل تعرق آب از گیاه نبود، گیاه بر اثر افزایش دما می‌سوخت.

برای رشد گیاه، هر دو رطوبت کم و زیاد زیان آور خواهد بود زیرا اگر رطوبت خاک زیاد باشد گیاه بدلیل کمبود اکسیژن و تهویه نامناسب دچار مشکل می‌شود و چنانچه رطوبت خاک کم باشد بدلیل کمبود آب، خاک گیاه دچار خشکی و پژمردگی می‌شود، بنابراین هدف تأمین رطوبت در حد مناسب است. معمولاً رطوبت مناسب را رطوبت افسی تعریف می‌کنند. 

رطوبت افسی، رطوبتی است که مقدار آب اضافی را بعد از انجام عمل آبیاری، از خاک خارج نموده و شرایطی را فراهم می‌کند تا گیاه بتواند از آب و اکسیژن کافی بهره‌مند شود. 

نکته‌ای که در بحث آب مدنظر قرار می‌گیرد اینست که: 

معمولاً نیاز آبی گیاه زیاد می‌باشد و گیاه برای هر یک کیلوگرم تولید ماده خشک ۵۰۰ کیلوگرم آب را از خاک جذب می‌کند. یا بعبارت دیگر گیاه مانند تلمبه‌ای است که بطور مرتب آب را از خاک می‌گیرد و از طریق عمل تعرق، آنرا وارد اتمسفر و هوای بیرون می‌کند و از کل آبی که گیاه جذب می‌کند %۹۹ به مصرف تعرق می‌رسد و یک درصد از آن (% ۱) در ساختمان گیاه مورد استفاده قرار می‌گیرد.  

عامل نور:

نور در عمل فتوسنتز نقش مهمی دارد. یعنی گیاهان سبز بدلیل داشتن کلروفیل می‌توانند انرژی خورشیدی را جذب بکنند و در طی عمل فتوسنتز، گلوکز و سایر مواد مورد نیازشان را بسازند. در درجه‌ی اول نور باید مناسب باشد، نور مناسب نوری است که از لحاظ کیفیت و شدت و طول مدت خوب و مناسب باشد.  

  از نظر طول دوره نوری، گیاهان را به سه گروه تقسیم می‌کنیم:

۱) گیاهان روز بلند 

۲) گیاهان روز کوتاه 

۳) گیاهان بی تفاوت  

•  گیاهان روز بلند

گیاهانی هستند که به طول روز بالایی نیاز دارند و چنانچه در شرایط طول روز کوتاه کشت شوند نمی‌توانند گل‌دهی خوبی داشته باشند.  

•   گیاهان روز کوتاه

گیاهان روز کوتاه چنانچه در شرایط روز بلند کشت شوند به مرحله گل دهی نمی‌رسند.  

عامل دما:

دما می‌تواند بطور مستقیم و غیر مستقیم رشد گیاه را تحت تاثیر قرار بدهد. بذری که در خاک کشت می‌شود به یک حداقل دمایی نیاز دارد تا جوانه بزند و اصطلاحاً آنرا صفر گیاه می‌گویند. دما در جذب آب و عناصر غذایی توسط گیاه نقش مهمی دارد. همچنین دمای مناسب در مراحل مختلف رشد سنی متفاوت است یعنی در مرحله استقرار گیاهچه، رشد سریع و گل دهی متفاوت می‌باشد.  

عامل تهویه:

اکسیژن کافی برای رشد بهتر گیاه باید در خاک وجود داشته باشد. معمولاً در خاک بدلیل تنفس ریشه، و فعالیت موجودات ذره‌بینی و تجزیه مواد آلی تولید CO2 زیاد است پس این CO2 تولید شده باید از خاک خارج شود و بجای آن اکسیژن وارد خاک بشود.

در بعضی شرایط خاک دارای تهویه ضعیف است اما چه عواملی باعث تهویه نامناسب در خاک می‌شوند؟ تهویه نامناسب می‌تواند دو عامل داشته باشد.

۱)زیادی رطوبت خاک، یعنی خاک از آب اشباع شده جایی برای هوا و اکسیژن باقی نمانده است؛

۲) تراکم و فشردگی خاک، یعنی اکسیژن کافی در خاک نگهداری نمی‌شود. 

نور عامل ادامه حیات در زمین است. در نتیجه تاثیر نور بر گیاهان قابل انکار نیست . اما چرا گیاهان به نور نیاز دارند؟ مایل هستید بدانید گیاه شما به چه مقدار نور نیاز دارد و چگونه باید کمبود نور در گیاه را تشخیص داد. پس با ما همراه باشید، در ادامه به این موارد خواهیم پرداخت.

تاثیر نور بر گیاهان و رشد آنها

تمامی موجودات برای رشد به انرژی نیاز دارند. کسب انرژی در گیاهان به وسیله فرآیندی به نام فتوسنتز انجام می شود که نور در این فرآیند نقش اساسی دارد. فتوسنتز به معنای ساخت نوری” می باشد که اهمیت نور را در این فرآیند نشان می دهد. گیاهان با دریافت نور و استفاده از آن به همراه فاکتورهای دیگر انرژی مورد نیاز خود را تامین کرده و مواد مورد نیاز خود را می سازند.

گیاهان به چه نوع نوری نیاز دارند؟

نیاز به نور در تمامی گیاهان وجود دارد اما این نیاز در تمام گیاهان از نظر کمی و کیفی برابر نیست. کیفیت، شدت و طول مدت نوردهی تاثیر مستقیمی بر رشد گیاهان دارند.

کیفیت نور

کیفیت نور یکی از فاکتور های مهم در پرورش گیاهان خانگی می باشد. کیفیت نور ، به زبان ساده، به رنگ نوری که به سطح گیاه می رسد اطلاق می شود. رنگ نور بر اساس طول موج طیف نور مشخص می شود. گیاهان قادر هستند طیف هایی از نور را بهتر از دیگر طیف ها جذب و استفاده کنند.

نورهای قرمز و آبی بیشترین اثر را بر رشد گیاه دارند و نورهای سبز و زرد اهمیت کمی در رشد گیاه دارند. نورهای سبز و زرد معمولا از سطح گیاه بازتاب شده و جذب گیاه نمی شوند، که رنگ سبز گیاهان نیز به علت بازتاب این رنگ ها از سطح گیاه می باشد.

گیاهان برای رشد مناسب به نسبت متعادلی از نور آبی و قرمز نیاز دارند که نور خورشید این نسبت متعادل را برای گیاه فراهم می آورد. نور آبی معمولا در رشد شاخ و برگ گیاه نقش دارد، در حالی که رنگ قرمز به همراه آبی مشوق گلدهی در گیاه هستند.

در کنار کیفیت نور، کمیت آن نیز از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. چرا که بهترین نور هم در صورتی که شدت کافی نداشته باشد و به مدت مناسب به گیاه نرسد به رشد آن کمکی نخواهد کرد. همانطور که اشاره شد شدت و مدت تابش نور دو فاکتور تعیین کننده کمیت نور هستند.

شدت نور

معمولا هنگامی که شدت نور افزایش می یابد، میزان فتوسنتز و رشد گیاه نیز افزایش می یابد که این اهمیت تاثیر نور بر گیاهان و رشد را نمایان می سازد. در اکثر موارد نور داخل فضاهای خانگی برای رشد گیاهان کم بوده و کمبود نور شایع ترین عامل محدودکننده رشد گیاهان خانگی می باشد. البته این مشکل در اتاق هایی با پنجره های دارای نورگیر خوب وگیاهان سایه پسند آپارتمانی کمتر دیده می شود.

باید توجه داشت که نور زیاد می تواند عامل محدودکننده ای به نام دما را نیز با خود به همراه داشته باشد. در مناطق گرمسیر، برخی گیاهان دارای نیاز نوری بالا باید در محلی قرار بگیرند که از تابش مستقیم آفتاب در امان بمانند در حالی که نیاز نوری آن ها نیز تامین شود. در حالی که در مناطق معتدل می توان همین گیاهان را در نور مستقیم خورشید قرار داد.

مدت زمان نوردهی

به مدت زمانی که گیاه در طول یک روز در معرض نور قرار می گیرد مدت زمان نوردهی گفته می شود. گیاهان معمولا نمی توانند نور 24 ساعته را تحمل کنند اما ساعت نوردهی بالا می تواند برای آن ها مفید باشد.

به طور کلی گیاهان در مورد کمیت به سه گروه کم نیاز یا سایه دوست ، گیاهان با نیاز متوسط یا نیمه آفتابی و با نیاز بالا یا آفتابی تقسیم می شوند. در حالی که گیاهان آفتابی به حداقل 8 ساعت نور مستقیم خورشید در روز نیاز دارند، ممکن است گیاهان سایه دوست به چند ساعت نور معمولی در روز اکتفا کنند.

1. بامبو (Bamboo): مهمترین گیاه در تعلیمات فنگ شویی بامبو است. معروف است که این گیاه شانس و عشق برای صاحبش به ارمغان می آورد. بامبو را دور از آفتاب نگهداری کنید.

2. پِتوس (Money Plant): این گیاه انرژی مثبت در محیط خانه ایجاد می کند. پتوس را در گلدان سبز یا آبی در نقطه شمالی منزل نگهداری کنید.

3. مریم گلی (Sage): این گیاه به دفع انرژی های منفی معروف است. این گیاه به صورت خوراکی هم مصرف می شود و خواص درمانی مانند ضدعفونت و ضد اسپاسم عضلات دارد.

4. کراسولای خُرفه ای (Jade): بر اساس فنگ شویی اگر این گیاه را نزدیک در ورودی منزل قرار دهید، خوش شانسی، خوشبختی و موفقیت به شما رو می کند. به طور سنتی از زمان های قدیم مرسوم بوده است که این گیاه را به کسانی که کسب و کار جدید افتتاح می کردند، هدیه می دادند.

5. ارکیده (Orchid): این گیاه انرژی مثبت ایجاد می کند، برای سلامتی مفید است و اکسیژن آزاد می کند؛ حتی در شب! بهترین مکان برای نگهداری از ارکیده، اتاق خواب است.

6. اسپاتی فیلوم (Peace Lily): این گیاه به تعادل جسم و روح کمک می کند و محیط اطراف خود را تصفیه می کند. بهترین مکان نگهداری اسپاتی فیلوم، داخل حمام و چمن بیرون منزل است.

7. یاسمن (Jasmine): این گیاه با رایحه ی فوق العاده دوست داشتنی، عشق، آرامش و ثروت را جذب می کند. یاسمن بیش از هر چیز برای پخش رایحه ی عاشقانه در فضای پیرامون اش معروف است.

8. رزماری (Rosemary): این گیاه یک تصفیه کننده و انرژی بخش قوی محسوب می شود. رزماری محیط منزل شما را از سم های مضر محافظت می کند.

9. پیچک یا پاپیتال (Ivy plant): این گیاه بعنوان بهترین تصفیه کننده هوا شناخته شده است و سم ها و مواد مضر موجود در فضای اطرافش را از بین می برد.

10. ریحان مقدس (Holy Basil): این گیاه که با نام Tulasi هم معروف است، به دلیل توانایی دفع انرژی های منفی در هندوستان مورد پرستش قرار می گیرد. ریحان مقدس حتی در شب اکسیژن آزاد می کند.

زمان مطالعه: 2 دقیقه

اغلب کدبانوها هر روز به گیاهان آب می دهند و در وقت مناسب خاک را با کوددهی تقویت می کنند. اما باز هم هر روز شاهد زرد شدن برگ ها هستند. از علل مهم زرد شدن برگ ها نه کم آبی و نه کمبود تغذیه، که کمبود اکسیژن حاصل از تجمع گرد و غبار و تار عنکبوت است. این مشکل به خصوص در ماه های خشک سال، در زمستان شدیدتر است.

نظافت برگ گیاهان آپارتمانی به آنها این اجازه را می دهد که به بهترین نحو تصفیه هوای منزل را انجام دهند. همچنین گردگیری برگها آنها را از ابتلا به بیماری ها و آفات محفوظ می دارد.

با گردگیری گیاهان آپارتمانی جانی دوباره به آن ها ببخشید. گردگیری گیاهان آپارتمانی روشی موثر برای رشد بهتر آنها است.

ترفندهایی برای گردگیری گیاهان آپارتمانی:

1. گیاه را به جایی خارج از منزل، حمام یا پشت بام ببرید. روزی را انتخاب کنید که هوا ملایم است و آفتاب در شعاع ملایم می تابد. با استفاده از یک بطری اسپری تمام گرد و غبار روی برگ ها را بشویید. فراموش نکنید که زیر برگ هم مهم است. اگر منافذ زیر برگ بسته شود، اکسیژن رسانی مختل می شود. زیر برگ را هم تمیز کنید.

2. نیروی اسپری مهم است. برگ بعضی گیاهان شکننده است، و توان فشار آب مستقیم اسپری را ندارد. برای مثال برگ بگونیا اصلا توان فشار تند را ندارد. اسپری را در فاصله ی دورتر و در حالت پخش کنندگی بیشتر تنظیم کنید. از سوی دیگر برای تمیز کردن برگ های شکننده، حتما کف یک دست را زیر برگ قرار دهید و با دست دیگر آن را تمیز کنید. بهتر است پس از شستشو، برگ با چکه کردن خشک شود . پس از چند ساعت خشک شدن در هوای آزاد آنها را به منزل ببرید.

3. برای تمیز کردن برگ های کلفت تر و پهن تر، استفاده از اسفنج توصیه می شود. برای تمیز شدن بهتر و براق شدن گیاه توصیه می شود که یک کاسه آب را به همراه یک فنجان شیر آماده کنید. اسفنج را در این محلول بزنید و روی تمامی برگ ها بکشید.

4. اگر در یک منطقه ی گرم قرار دارید، می توانید از حمام هم استفاده کنید. گیاه را در حمام قرار دهید و دوش را در فاصله ای مناسب و با فشار ملایم روی برگ ها بگیرید. از پاک شدن تمام ات و گرد و غبار اطمینان حاصل کنید. بدین منظور، زیر برگ ها را حتما چک کنید. اجازه دهید گیاه در فضای حمام خشک شود و سپس آن را بیرون بیاورید.

یک روش دیگر برای تمیز کردن گیاهان آپارتمانی:

1. ابتدا به گیاه خوب نگاه کنید .اگر خشک شده، خیلی کثیف بوده یا گردوغبار بیش از حد روی آن را گرفته باشد، ارزش تمیز کردن را ندارد. بهتر است آن را دور بیندازید.

2. در غیر این صورت ابتدا از گردگیر یا پارچه نم دار برای تمیز کردن برگ ها استفاده کنید.

3. ¼ پیمانه آب گرم را با کمی شیر بدون چربی مخلوط کنید .هر کدام از برگ ها را جداگانه، با اسفنج و مخلوط حاصل تمیز کنید. از آن جا که ات در زیر برگ ها پنهان می شوند، تمیز کردن زیر برگ ها را فراموش نکنید.

4. برای نتیجه بهتر از مواد پاک کننده آماده مخصوص گیاهان آپارتمانی استفاده کنید.

5. برای جلوگیری از شکستن و آسیب دیدگی گیاه یک دست خود را زیر برگ قرار دهید و با دست دیگر آن را تمیز کنید.

6. برای براق شدن برگ ها هرگز از پارافین یا مواد براق کننده که منافذ برگ را می پوشانند، استفاده نکنید.

منبع